Net als voor mensen staat de ontwikkeling van de geestelijke gezondheidszorg voor de hond niet stil. Neurowetenschapper Jaak Panksepp stelde in 1998 al dat dieren net als wij mensen complexe emoties kunnen ervaren. De systemen die in de hersenen betrokken zijn bij het ervaren en verwerken van emoties zijn bij veel zoogdieren gelijk. Vanuit die stelling is er de afgelopen jaren op het gebied van het opvoeden en trainen van honden veel veranderd. Steeds meer worden de emoties van de hond geaccepteerd en als belangrijke factor meegewogen tijdens begeleiden bij gedragsveranderingen. Vanuit dit gegeven zie je dat methodes die in de psychologie van de mens worden toegepast ook een vertaalslag naar de hondenwereld krijgen.

EMDR is daar en voorbeeld van. Bij EMDR roep je samen met een therapeut bewust een traumatische ervaring op. Door deze levendig voor je te zien wordt er veel van het werkgeheugen van de hersenen gevraagd. Tijdens deze gedachten beweegt de therapeut zijn of haar vinger* snel heen en weer. Door deze te volgen maak je snelle oogbewegingen. Dit vraagt ook veel van het werkgeheugen. Daardoor zijn de hersenen niet in staat om de emoties die bij de herinnering hoort vast te houden, waardoor de emotie die je voelt bij de herinnering na een aantal sessies zal verminderen of zelfs verdwijnen.

Deze techniek wordt ook bij honden met stress en/of angst gebruikt. Je kunt een hond natuurlijk niet vragen om aan een vervelende gebeurtenis te denken en voor een lange tijd jouw vinger te blijven volgen. Daarom is het belangrijk om eerst goed in kaart te brengen waar jouw hond op reageert. Dit noemen we de prikkel. Vervolgens ga je op een gecontroleerde en veilige manier deze prikkel opzoeken. Op dat moment worden zacht trillende buzzers geactiveerd, die in tasjes aan het tuig zitten en aan weerszijde van de hond zijn lichaam hangen. Net als bij EMDR zal de emotie die de hond bij het zien of horen ervaart na een aantal sessies afnemen of verdwijnen. Daardoor ontstaat er ruimte om de hond ander gedrag aan te leren. Dit is namelijk in tijden van erge stress niet mogelijk. Er wordt soms onterecht gedacht dat de buzzers uit deze techniek te vergelijken zijn met een correctieband gebaseerd op trillingen. Dit is niet het geval. De techniek is louter bedoeld om de hond te helpen bij het afzwakken van een intense emotie.

De EMDR-therapie wordt samen met de Exposure-therapie gegeven. Hierdoor verdwijnt de angst niet alleen naar de achtergrond maar wordt er ook op een meest effectieve manier ander gedrag aangeleerd.

EXPOSURE THERAPIE

Exposure is het Engelse woord voor blootstelling. Het doel van deze therapie is om je hond geleidelijk bloot te stellen aan vuurwerk, maar op een systematische en gecontroleerde manier. Deze therapie is ontstaan vanuit de menselijke psychologie en is de meest geschikte therapie voor de meeste angststoornissen en fobieën. Ook bij honden is exposure therapie de meeste effectieve manier om angst te verminderen. Het uiteindelijke doel is om de angst weg te nemen, stapje voor stapje, op een tempo dat je hond aan kan.

Tijdens de training zullen we langzaam de negatieve ervaringen met vuurwerk gaan vervangen door positieve. Dit doen we door de hond geleidelijk bloot te stellen aan steeds hardere vuurwerkknallen, maar zonder dat je hond daarvan in paniek raakt. We gaan vuurwerkgeluiden afspelen, op zo’n zacht volume dat de hond het wel hoort en er aandacht voor heeft, maar niet bang is. Wanneer dat goed gaat wordt het volume steeds iets hoger gezet totdat de hond uiteindelijk harde vuurwerkknallen aan kan. Dit proces heet systematische desensitisatie.

Daarbij gaan we de hond ook leren dat vuurwerk iets leuks gaat voorspellen. Dus na ieder vuurwerk geluid geven we je hond zijn favoriete voertje. De hond gaat dan al snel een associatie maken tussen vuurwerk en iets lekkers. Dit proces heet herconditionering.

Exposure therapie is een actief leerproces waarin de hond oude aangeleerde gedragspatronen (bijvoorbeeld vuurwerk betekend vluchten) gaat leren vervangen door nieuwe patronen (vuurwerk betekent iets lekkers). Het is van cruciaal belang het proces niet te overhaasten en het gedrag van je hond zorgvuldig te observeren. Vaak gaan mensen te snel of de hond ervaart toch te veel angst waardoor er geen leerproces kan plaatsvinden. De therapie werkt dan niet of, in het ergste geval, maakt de angst erger. Daarom is het belangrijk om exposure therapie onder begeleiding van een gekwalificeerde gedragstherapeut te doen.

Algemene stress vermindering en welzijnsverbetering

Het is moeilijk om te zeggen waarom sommige honden geluidsangst ontwikkelen en anderen niet. Eerder werd vaak gedacht dat een bepaalde traumatische ervaring met vuurwerk leidde tot angstproblematiek. Maar later bleek dat de meeste honden geleidelijk vuurwerkangst ontwikkelen doordat ze herhaaldelijk aan vuurwerk zijn blootgesteld.

De meeste gedragsproblemen worden veroorzaakt door een combinatie van genetische aanleg en de omgeving waarin de hond leeft. Helaas hebben we geen invloed over de genen van onze hond, maar gelukkig wel over zijn omgeving.

Om het welzijn van je hond te garanderen en angstproblemen te verminderen of te voorkomen, is het belangrijk om aan alle basisbehoeften van je hond te voldoen. Denk hierbij aan voldoende beweging, snuffelen, voldoende sociale contacten met jouzelf maar ook met andere honden, voldoende rust en slaap, een gezond voedingspatroon en de vrijheid om zelf bepaalde keuzes te kunnen maken. Bij honden is er bijvoorbeeld een duidelijke link tussen te weinig beweging en overmatige angst. Ook leidt het onvoldoende kunnen uitdrukken van natuurlijk gedrag tot frustratie wat ook weer als stress kan worden ervaren.

Ook is het belangrijk om algemene stress in de omgeving van de hond te verminderen. Overmatige stress maakt de hond gevoeliger voor zowel over- als onder-stimulatie. Een hond die veel stress ervaart heeft daarom meer moeite met ‘extra’ prikkels. Verschillende stress en angstprikkels worden bij elkaar opgeteld totdat ‘de emmer overloopt’ en de hond niet langer op een gezonde manier met de stress om kan gaan. Wanneer dit gebeurt ontstaat er probleemgedrag, wat zich op verschillende manieren kan uitten.

Niet alle honden met vuurwerkangst hebben last van overmatige stress, maar het is altijd een goed idee om (tijdelijk) het aantal prikkels in de omgeving van de hond te verminderen en zo meer mentale ruimte te creëren voor de exposure therapie.

Daarnaast kan je aan het werk gaan om je hond meer positieve ervaringen te bieden (bijvoorbeeld meer samen spelen, neuswerk, hersenwerk etc). Dit zal je hond ook helpen om beter met prikkels om te kunnen gaan in het algemeen. De gedragstherapeut kan je helpen om de verschillende prikkels in de omgeving van je hond te identificeren en te verminderen, en het bieden van meer positieve ervaringen.

Net als iedere training heeft ook deze methode tijd nodig. Het verschilt per hond hoeveel tijd. De reden daarvoor is te vinden in dat iedere hond een uniek karakter heeft. Waar de ene hond nauwelijks van de leg te brengen is, kan een andere hond snel hoog in emotie komen te zitten. Genetische aanleg, socialisatie en levenservaringen spelen mee bij hoe een hond is. Daarom is het belangrijk dat eigenaar en begeleider tussen de sessies goed met elkaar blijven afstemmen over wat de hond in zijn leven mee maakt. Daarnaast zal ook de levensomgeving van de hond van invloed kunnen zijn op de resultaten die met deze methode behaald kunnen worden. In overleg kan besproken worden wat een realistische prognose van het gedrag na de behandeling is, even als of er aanvullende stappen nodig zijn om de hond te helpen. Denk daarbij aan manieren om de spanning uit het lijf van de hond te krijgen, bijvoorbeeld door bezoek aan kynologisch massagetherapeut of osteopaat. Mentale spanning kan zicht ontwikkelen naar fysieke spanning. Daarnaast kan gedrag ook in stand gehouden worden door pijn of ander lichamelijk ongemak. Het is daarom raadzaam om de hond voor de start van de begeleiding door een dierenarts te laten nakijken.

Mocht je op zoek naar een dierenarts gespecialiseerd in gedrag zijn, dan help ik je graag om bij een passende behandelaar te komen.

wanneer stressverwerking therapie

• Angst voor verschillende soorten geluiden. o.a. vuurwerk, onweer.
• Uitvalgedrag naar o.a. honden, mensen, verkeer.
• Verlatingsangst.
• Reisziekte.
• Alle soorten van angst en stress.

LESINFORMATIE

1 op 1 sessie in Hank  van 45-60 min. afhankelijk per hond/situatie  75 euro.

voor inschrijven of verdere vragen mag je het contact formulier invullen

Met mijn Tjibbe heb ik een hond met een trauma uit zijn eerste 14 dagen bij ons. In die tijd is hij in onze tuin overvallen door een heftig vuurwerk bij de buren (juni!!!). Vanaf dat moment is hij panisch voor vuurwerk knallen en alles wat daarop lijkt. Ook geweer schoten belemmeren hem in het apporteren, terwijl hij dat erg leuk vindt. Nu met de vierde jaarwisseling voor de boeg heb ik een mooie vooruitgang geboekt met stress verwerkings-therapie middels EMDR voor honden bij Karin Schalken. Het verschil in het herstel na de knallen is al behoorlijk groot en wie weet kunnen we ook nog iets doen met het geweer? Dat opent dan misschien weer wat extra mogelijkheden voor jachttraining. Die poging gaan we in 2025 zeker doen.

eigenaar van Tjibbe

Voor meer informatie kun je contact met mij opnemen via het contactformulier, info@karinschalken.nl of 06 86 85 21 14.